استاد گروه مامايي و بهداشت باروري دانشگاه علوم پزشكي مشهد ضمن اشاره به نقش تاثیرگذار نیروی جوان، در توسعه جامعه، توجه به زمان مناسب فرزندآوری در بانوان را مورد تاکید قرارداد و گفت: سنین باروری زنان بین 15تا 49 سال است ولیکن سنین  بین 18 تا 35 سال بهترین زمان برای اقدام به فرزند آوری است. این بازه 17 سال دوره طلایی برای فرزند آوری است که با مشاوره و  برنامه­ریزی جهت ازدواج  و فرزندآوری به­هنگام بهترین بهره را از این دوره جهت افزایش نرخ باروری می­توان داشت.

دكتر ميرزاخاني به مناسبت هفته جمعیت در گفتگو با وب دا، اظهار کرد: مسأله‌ی بحران جمعيت یکی از چالش های مهم امروز جهان است و در کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست و  نرخ باروري به 1.6کاهش یافته است، این در حالی است که جهت حفظ سطح جايگزيني حداقل  باید نرخ باروری  2.1 باشد لذا موضوع بحران جمعیت بطور جدی مطرح است. بدین منظور  جهت پیشگیری از یک جمعیت سالمند، باید برنامه ریزی شود  سطح جایگزینی جمعیت حفظ گردد،  بطوریکه هر  خانواده  حداقل دو الی سه فرزند داشته باشد و اگر این اتفاق رخ ندهد ما با مسأله سالمندي جمعیت مواجه خواهیم شد.

دکتر میرزاخانی در خصوص اهمیت جوان سازی جمعیت کشور هم گفت: هر چند خوشبختانه ميزان سطح سلامت و اميد به زندگي افزايش يافته كه يك نكته مثبت براي جامعه است و نشان دهنده توسعه يافتگي است، اما در كنار آن انتظار داريم كه درصد نيروي جوان نيز متناسب با آن افزایش یابد، چرا كه نيروي كار و خلاق جامعه؛ نيرويي كه توانمند  است و كشور را به سوي توسعه پيش مي برد، نيروي جوان است و ما بايد به سمتي حرکت كنيم كه آمار نيروي جوان كشور بالا رود و و در کنارآن از تجربيات سالمندان در قسمت هاي مختلف مي توانيم استفاده كنيم.

کاهش رشد جمعیت و مهاجرپذیری؛ پیامدهای منفی کاهش نرخ باروری

وی در رابطه با تبعات كاهش نرخ باروري به کاهش درصد رشد جمعيتي اشاره کرد و گفت  کاهش رشد جمعیت به معنای نداشتن میزان كافي نيروي جوان و نیروی کار می­باشد و ممکن است  برای تامین نیروی جوان و نیروی کار مجبور شوند شرایط  مهاجر پذيری را تسهیل کنند. دکتر میرزاخانی اضافه کرد: مسأله مهاجر پذيري باعث مي شود كه ساختار فرهنگي و اجتماعي جامعه تغییر کند و گاهي اوقات معضلات اجتماعي هم افزايش یابد، در مواردی هم شاهد طرح این گلایه ها هستیم که چرا در زايشگاه هاي برخی بيمارستان های ما، از تعداد  10 زايمان، گاهی تا هشت مورد زايمان مربوط به مهاجرين است؟! به این موضوع هم باید نگاهی جدی تر داشت.

استاد گروه مامايي و بهداشت باروري دانشگاه علوم پزشكي مشهد، از دیگر مشكلات ناشی از كاهش نرخ باروري را ركود اقتصادي دانست و گفت: نيرويي كه منجر به توسعه يك كشور مي شود و رشد اقتصادي را به دنبال دارد، نيروي جوان است و در واقع چرخش اقتصاد در دستان نيروي جوان است.

تبعات کاهش جمعیت، دامنگیر سالمندان هم خواهد بود

دکتر میرزاخانی با اشاره به افزایش سطح سلامت جامعه و طول عمر افراد در کشور خاطرنشان کرد: اگر چه خوشحال هستيم كه اميد به زندگي و سطح سلامت در ایران افزایش یافته و هر چند سالمندان، روي چشمان ما جاي دارند، اما مسأله اين است، كه وقتي  درصد رشد جمعیت کاهش یابد،  نسبت نيروي جوان كاهش می­يابد و چتر حمايتي كه از سالمندان حمایت می کند هم، كاهش پيدا خواهد کرد. در واقع وقتي خانواده كوچك باشد و تعداد فرزندان كم، حمايت از فرد سالمند هم کاهش می یابد و زندگی او با افسردگي و كاهش كيفيت زندگي همراه خواهد بود.

استاد گروه مامايي و بهداشت باروري دانشگاه علوم پزشكي مشهد، متذکر شد؛ فرد سالمندي كه تعداد فرزند و نوادگان بيشتري دارد و اصطلاحاً دور او شلوغ است، در حقیقت ارتباط اجتماعي بیشتری برقرار کرده و از حمایت اجتماعی بیشتری نیز برخوردار خواهد بود. و  خانواده هم به نوعی از حمايت اين سالمندان بهره می­برند و همین سبب ایجاد حس ارزشمندي و عدم احساس پوچي در فرد سالمند می شود، بنابراین كيفيت زندگي هم  در خانواده ها و نسل جوان و  هم در فرد سالمند بهبود می­یابد.و اين مي تواند باعث افزايش بهداشت روان خانواده ها شود.

فرزند آوری سبب ارتباط بهتر بین زوجين و ارتقای كيفيت زندگي آنها می شود

دکتر میرزاخانی عامل فرزند آوری را در ایجاد حس خوب و ارتباط بهتر بین زوجين و همچنین ارتقای كيفيت زندگي آنها موثر دانست و گفت: علاوه بر بهبود تعاملات زوجین، فرزنددار شدن و مادر بودن برای یک زن به تكامل روحي و رواني منجر می­شود که این هم موضوع قابل تأملی است.

استاد گروه مامايي و بهداشت باروري دانشگاه علوم پزشكي مشهد، در خصوص راهکارهای تشویق خانواده ها به فرزندآوری هم گفت: ارائه مشاوره به خانواده ها یکی از راه های تقویت انگیزه زوجین به فرزندآوری است و در واقع بانوان ما اگر در زمان طلايي فرزندآوري که بين سنین 18 تا 35 سال ( یعنی یک بازه زمانی 17 ساله )، ازدواج و فرزندآوري به موقع داشته باشند مشکل بحران جمعیت هم تا حد زیادی حل خواهد شد. چراکه  علاوه بر كميت فرزندآوري و افزايش جمعيت، كيفيت جمعیت  نيز در نظر گرفته می­شود، باید همیشه افزایش  كميت در جمعیت را در كنار كيفيت آن در نظر بگیریم و تنها رشد جمعيت را در عدد نبينيم، بلکه اين انسان، باید فرد سالمي از جنبه های مختلف روحي، رواني، اجتماعي، معنوي و.. باشد، چون ما مي خواهيم جمعيتی افزايش يابد كه به توسعه كمك كند و قطعاً جمعيتي مي تواند به توسعه كمك كند كه علاوه بر تعداد، سلامت او  در تمامی ابعاد نيز تامین و تضمین  شود.

استاد گروه مامايي و بهداشت باروري دانشگاه علوم پزشكي مشهد، همچنین گفت: هنگامي كه ما مي خواهيم يك فرد سالم را به جامعه اضافه کنیم، بايد سرمايه گذاري و زيرساخت ها را در زمينه بهداشت جسماني فرد، بهداشت رواني، زيرساخت هاي اجتماعي آنها ارتقاء دهيم، در این صورت است که آنها مي توانند در هر نقشی که قرار دارند، اعم از؛ زن، مرد، پدر ، مادر و... به داشتن يك جامعه سالم كمك كنند و جامعه هم به آن شاخص هاي مورد نظر دست يابد.

اهمیت ازدواج بهنگام، برای بانوان و آقایان

دکتر میرزاخانی در ادامه به اهمیت ازدواج بهنگام، هم برای بانوان و هم مردان اشاره کرد و گفت: یكي از مشكلات ما در حال حاضر اين است كه، ازدواج و فرزندآوری به بهانه هاي مختلف  به تعویق می­افتد. 

وی نقش مشاوره و فارغ التحصیلان مشاوره در مامایی  را در تحقق یک ازدواج پایدار  و  فرزندآوری سالم و بموقع را  مهم برشمرد.

مشکلات جسمی ناشی از فرزندآوری دیرهنگام

دکتر میرزاخانی سن مناسب فرزندآوری، فواصل مناسب بین بارداری­ها و تاخیر ننداختن تولد اولین فرزند را  عوامل مهمی در باروری سالم دانسته و اشاره داشتند متاسفانه در حال حاضر با بانوانی مواجه هستیم که یا دير ازدواج كرده اند و یا فاصله بین ازدواج و اقدام به بارداری به چندین سال میرسانند که در این صورت موفقیت باروری بسیار پایین می­آیدو در صورت باروری مشکلاتی نظیر  احتمال افزایش ناهنجاري هاي كروموزومي و یا بیماری­های ژنتیکی برای فرزند و یا برای مادر خطر بيماري هاي جسماني مثل ديابت، فشارخون.... را افزایش  می­دهد.

وی اضافه کرد: نه تنها در بين زنان بلكه اين مسأله به مردان نيز مربوط مي شود و در آقایان نيز با افزايش سن، بسياري از بيماري هاي ژنتيكي، كروموزومي، جهش هاي ژني افزايش پيدا مي كند و از ديدگاه روان شناختي نیز آمادگي براي فرزندپروري كاهش می­یابد، لذا هر دو نفر ( خانم و آقا) بايد تصميم بگيرند و آگاه باشند كه  مسئله باروری  مربوط به زوجین است و بايد زوجين در مشاوره ها و سياست گذاري هاي و برنامه ريزي هايي كه در اين زمينه انجام مي شود، ديده شوند.

استاد گروه مامايي و بهداشت باروري دانشگاه علوم پزشكي مشهد، از نقش ماماها هم در تامین سلامت مادران یاد کرد و افزود: ماماها مي توانند در این زمینه  با ارائه مراقبتهای با كيفيت دوران بارداري  و پیش بارداری، علاوه بر مشاوره فرزندآوري به­هنگام  به تولد نوزاد سالم کمک کنند، بدون اينكه سلامت خود مادر دچار خدشه شود. همچنین با تشخیص زودبهنگام یک بارداری پرخطر و نیاز به مراقبت ویژه با ارجاع به موقع به فرزندآوری سالم کمک می­کند.

وی ادامه داد: مادران در دوران بارداري باید  امنيت غذايي داشته باشند، اقدامات و مراقبت­های ضروری و لازم در باداری، به موقع و در دسترس در اختيار انها قرار بگيرد. تا از مرگ و مير مادر و نوزاد پيشگيري كند و به رشد جمعيت سالم کمک کند، در این زمینه نقش ماماها می­تواند  پررنگ و سازنده باشد.

همچنین ماما در بحث مراقبت هاي حين زايمان با يك زايمان فيزيولوژيك و بدون مداخله در خوشایندسازی زایمان  می­تواند موثرباشد و نیز با مراقبت هاي پس از زايمان، کمک به شيردهي و تغذیه نوزاد با شیر مادر می­تواند به ميزان  قابل توجهی از مرگ و مير نوزاد و كودكان بکاهد و به ارتقای  سلامت مادر نیز کمک کند.

سقط هاي عمدي؛ موضوع مهمی که نیازمند افزایش آگاهی و تغییر نگرش است

استاد گروه مامايي و بهداشت باروري دانشگاه علوم پزشكي مشهد، بحث پيشگيري از سقط هاي عمدي را هم مهم برشمرد و گفت: اغلب با يك مشاوره خوب و افزايش آگاهي و تغییر نگرش در افراد می­توان این معزل را مرتفع  ساخت و قطعاً ماماها مي توانند در مشاوره با زناني كه بارداري ناخواسته داشته و تصميم به سقط عمدي دارند، نقش مهمي داشته باشند و به انها كمك كنند كه  تجديد نظر و اصلاح در نگرش خود داشته باشند. وی اشاره کرد  این مسائل  از  اولويت هاي پژوهشي هستند که  ماماها و دانشجویان مامایی در مقاطع ارشد آموزش مامایی و مشاوره درمامایی و PhD بهداشت باروری و مامایی  در این حوزه ها در جهت شناسایی مشکلات و ارائه برنامه ای مدون جهت رفع معضلات و چالشهای آن کار می­کنند.

استاد دانشکده پرستاری- مامایی در ادامه خاطرنشان کرد: در ابتدا حفظ سلامتي يك زن مهم است، چون او ستون خانواده است و بايد سالم باشد كه بتواند فرزندان سالمي داشته باشد، بنابراين ما با حفظ سلامت زن مي توانيم كمك كنيم که فرزندان سالم داشته باشند.

انجام سزارين هاي بي رويه مرگ و مير و بيماري مادران را افزايش مي دهد

دکتر میرزاخانی به موضوع افزایش سزارین ها در کشور هم اشاره کرد و افزود: مسأله ديگر، اهمیت زايمان فيزيولوژي و کاستن از تمایل مادران به سزارین است كه ماماها مي توانند در آن نقش داشته و تأثير گذار باشد و از سزارين هاي   بي­جا و بي­علت پيشگيري کنند. يكي از عواملي كه مي تواند تأثير منفي در فرزندآوري بگذارد، انجام سزارين هاي بي رويه است، چون مورتالیته و موربیدیته مادران را افزايش مي دهد و منجر به خدشه دار شدن سلامت زن مي شود و فرزندآوري او را دچار اختلال می­كند.

وی  همچنین تاکید کرد: ماماهاي ما در ارائه خدمت علاقمند و توانمند هستند اما بايد زيرساخت ها هم سامان یابد؛ از جمله زيرساخت هاي تعرفه گذاري ها، پرداخت ها و حق زايمان براي ماما اصلاح شود.   از طرفی  مرزها و شرح وظایف مشخص پایبندی وجود داشته باشد. انجام زايمان در شرایط کم خطر و کنترل بارداری در شرایط کم خطر توسط ماما  می­تواند مقرون به صرفه باشد و با اصلاح سيستم ارجاع بسیاری از سردرگمی ها و پرت هزینه و وقت جلوگیری شود..

در راستای تربیت ماماهای توانمند  زیرساختهای آموزشی  او باید مهيا باشد که خوشبختانه با جذب  اساتيد دكتري و عضو هيأت علمي توانمند در گروه مامایی این مسئله تا حد زیادی مرتفع شده است  ولیکن محیط های آموزشی هم باید محیطی امن و حمایت گر تربیت دانشجویان مامایی باشد تا به اهداف فوق دست بیابیم.