عضو هیأت علمی گروه پرستاری- مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ماماها را ستون اصلی سیستم‌های سلامت مادر و کودک در دنیا برشمرد و گفت: وجود ماماهای آموزش دیده می‌تواند مرگ‌ومیر مادران و نوزادان را تا ۸۳ درصد کاهش دهد.
دکتر صدیقه عبداله پور، در گفتگو با وبدا، فرا رسیدن روز جهانی ماما ( پنجم می؛ ۱۵ اردیبهشت) را که در سال جاری با شعار ماماها: "حیاتی در هر بحران"، از سوی کنفدراسیون بین‌المللی ماماها (ICM) اعلام شده، فرصتی مغتنم، جهت ارج نهادن به تلاش خدومانه‌ی این قشر تأثیرگذار جامعه دانست و گفت: شعار امسال بر نقش اساسی ماماها در پاسخگویی به بحران های جهانی تأکید دارد و در مواقع بروز بلایای طبیعی مثل: سیل، زلزله جنگ، تغییرات اقلیمی و بحران‌های بشردوستانه، ماماها به‌عنوان نیروی اصلی در مراقبتهای بهداشتی، باروری، مادران، نوزادان و نوجوانان (SRMNAH) حضور دارند و می‌توانند تا ۹۰ درصد از این خدمات را حتی در شرایط بحرانی انجام دهند.
وی با بیان اینکه ستون اصلی سیستم‌های سلامت مادر و کودک در دنیا هستند خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورها (مخصوصاً کم‌‌درآمد)، ماماها اولین و گاهی تنها ارائه‌دهندگان خدمات سلامت هستند؛ بطوریکه سازمان بهداشت جهانی از آنها به عنوان " جعبه ابزار" یاد می‌کند و وجود ماماهای آموزش دیده می‌تواند مرگ‌ومیر مادران و نوزادان را تا ۸۳ درصد کاهش دهد. در واقع ماماها را می توان عامل مهمی در توانمندسازی زنان و حفظ سلامت مادران و نوزادان در بحران‌های مختلف همچون؛ جنگ، بلایای طبیعی یا پاندمی‌ها همچون کروناویروس و... دانست.
ماهیت رشته " مشاوره ارشد مامایی " و نقش ماماها در ایران
استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در خصوص ماهیت رشته مشاوره ارشد مامایی و نقش ماماها در ایران گفت: مشاوره ارشد مامایی یک رشته تخصصی از گرایش‌های مامایی است که برای ارائه خدمات و مراقبتهای مشاوره ای، آموزشی، حمایتی و درمانی به زنان در تمام مراحل زندگی (از بلوغ تا بارداری، زایمان، پس از زایمان، یائسگی ) می‌پردازد و مشاورین مامایی بیشتر درباره ارتباطات مؤثر و کرامت محور و ارتقاء سلامت روان زنان فعالیت نموده و از این طریق نقش خود را در حمایت از مادران و زنان ایفا می‌نمایند. در حقیقت ماماها یکی از اصلی‌ترین ارکان سیستم بهداشت مادر و کودک در ایران هستند که فعالیتشان در سه سطح کلی تعریف میشود؛ مراقبت، آموزش و مشاوره .
وی مراقبت های دوران بارداری و زایمان را شامل؛ ویزیت‌های منظم زنان باردار در خانه‌های بهداشت، مراکز جامع سلامت، بیمارستان‌ها و انجام زایمان ایمن و فیزیولوژیک در بیمارستان‌ها برشمردو ادامه داد: مراقبت های پس از زایمان هم فعالیت هایی همچون پایش سلامت مادر (خونریزی، شیردهی، بهداشت روان مادر)، آموزش شیردهی صحیح و مراقبت های نوزاد تازه متولد شده را در بر می گیرد.
دکتر عبدالله پور، در ارتباط با خدمات بهداشت باروری و سلامت زنان هم گفت: مشاوره فرزندآوری و ارائه مشاوره های لازم، انجام تست‌های غربالگری سرطان پستان و دهانه رحم (پاپ اسمیر) و آموزش بهداشت بلوغ به دختران نوجوان در مدارس و مراکز مشاوره نمونه ای از خدمات بهداشت باروری و سلامت زنان است.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با تأکید بر نقش آموزشی و آگاهی‌بخشی ماماها نیز گفت: آموزش مادران تغذیه در دوران بارداری صحیح و دوران شیردهی و آموزش و آماده سازی برای زایمان طبیعی و کلاسهای آمادگی در دوران بارداری برای مادر شدن سالم بخشی از رسالت های یک ماما می باشد.
حضور ماماها در سیستم بهداشتی کشور؛ مهم و اثرگذار
عضو هیأت علمی دانشگاه، حضور ماماها در سیستم بهداشتی کشور را نیز مهم و اثرگذار دانست و گفت: درخانه‌های بهداشت روستایی، بخصوص در دهگردشی ها که ماماها بخش اصلی خدمات بهداشتی را می‌دهند و همچنین در مراکز جامع سلامت شهری، مراقبتهای اولیه بارداری سلامت زنان در میانسالی و سالمندی توسط ماماها انجام میشود.
وی اضافه کرد: در بیمارستانهای دولتی و خصوصی، ماماها عضو مهم تیم های زایمان، بخشهای زنان و اورژانس و جراحی زنان و تریاژ هستند و در بسیاری از مناطق روستایی و کم‌دسترسی، ماما تنها نیروی سلامت حاضر است که سلامت مادران و نوزادان را تضمین کند.
دکتر عبدالله پور همچنین متذکر شد: در ایران با توسعه خدمات مامایی، نرخ مرگ و میر مادران در طول دهه‌های اخیر به شدت کاهش یافته است و لذا ماماها در ایران قلب تپنده خدمات مادر و کودک به شمار رفته و پایش رشد کودکان و واکسیناسیون را انجام می‌دهند.
وی در همین ارتباط افزود: طبق آمارهای رسمی منتشر شده توسط وزارت بهداشت و انجمن مامایی ایران، اکثر ماماها (شامل ماماهای شاغل در بیمارستانهای دولتی، خصوصی، خانه‌های بهداشت و مراکز جامع سلامت)، در انجام زایمان‌های طبیعی و با مشارکت سایر کارکنان اتاق زایمان نقش مهمی را ایفا می‌کنند تا مادر و نوزاد به سلامت از بیمارستان ترخیص شوند.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه در روستاها و مناطق محروم، ماماها در خانه‌های بهداشت مراقبت کامل از زنان باردار، مادران شیرده و نوزادان دارند افزود: در این مناطق، یک ماما مسئول خدمات بهداشتی و مراقبت از مادران باردار در حدود 2 تا 3 روستا است.
نقش ماماها، در پیشبرد طرح های ملی و جوانی جمعیت
وی با تأکید بر نقش ماماها در تحقق طرح های مختلف ملی هم گفت: چند طرح ملی که ماماها در آن نقش کلیدی دارند عبارتند از؛ 1. طرح ترویج زایمان طبیعی که با هدف کاهش نرخ سزارین غیرضروری انجام شد و ماماها با اجرای زایمان فیزیولوژیک و برگزاری کلاسهای آمادگی زایمان، حمایت‌های روانی و جسمی مادران، نقش مهمی را ایفا نمودند.2. طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع: ماماها در مراکز جامع سلامت، اولین نقطه تماس زنان باردار با سیستم سلامت هستند. آنها در صورت نیاز مادر را به متخصص ارجاع می‌دهند.3. نظام مراقبت مرگ مادری: ماماها با مراقبتهای منظم دوران بارداری و زایمان و تشخیص و ارجاع به موقع نقش مهمی در کاهش علل قابل اجتناب مرگ مادر دارند.
دکتر عبدالله پور از وجود تأثیرگذار ماماها در پیشبرد طرح جوانی جمعیت هم یاد کرد و گفت: ماماها در مشاوره فرزندآوری (Preconception Counseling) نقش بسیار مهم و کلیدی دارند، زیرا اولین خط تماس زوج‌ها با نظام سلامت هستند و با توجه به سیاست‌های افزایش جمعیت و جوانی جمعیت، با نقش فعال ماما در این مرحله، بارداری‌ها به سمت بارداری ایمن، موفق، کم‌خطر، و در نهایت خانواده‌های سالم‌تر حرکت خواهد کرد.