دکتر محمد اصل زارع، متخصص اورولوژی، جراحی کلیه و مجاری ادراری و دارای دو مدرک فلوشیپ فوق تخصصی جراحی‌های آندوسکوپی- لاپاراسکوپی و  فلوشیپ جراحی‌های کنسرهای اورولوژی و جراحی رباتیک، از جمله اساتید توانمند دانشگاه علوم پزشکی مشهد است که پس از سال ها تلاش و دانش اندوزی در مراکز دانشگاهی داخل و خارج کشور، اندوخته های ارزشمند علمی خود را در خدمت به حوزه های آموزش، درمان و پژوهش دانشگاه علوم پزشکی مشهد بکار گرفته و هم اکنون به عنوان معاون آموزشی بیمارستان قائم (عج) در حال ایفای یکی از مهمترین رسالت های شغلی خود می باشد. پایگاه خبری وبدا، به مناسبت " هفته سلامت مردان "، حول موضوع " ناباروری در مردان " گفتگویی با دکتر محمد اصل زارع داشته است که شرح آن را در ادامه می خوانید:

وب دا: ضمن سپاس از حضور شما استاد گرامی در این گفتگو ، لطفا بیوگرافی مختصری درباره خود عنوان بفرمایید تا در ادامه به موضوع ناباروری در مردان بپردازیم؟

من دکتر محمد اصل زارع هستم، متولد سال ۱۳۵۲ در شهر مشهد، تحصیلات ابتدایی تا دبیرستان را در همین شهر گذراندم و برای طی دوره پزشکی عمومی به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان رفتم، در ادامه برای دوره گذراندن مقطع تخصص به دانشگاه علوم پزشکی مشهد بازگشتم و دوره فلوشیپ اول را در دانشگاه شهید بهشتی تهران و دوره دوم فلوشیپ را در خارج از کشور ( امریکا ) گذراندم، در حال حاضر هم به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در بیمارستان قائم(عج) مشغول به کار می‌باشم.

وب دا: با توجه به اینکه در هفته سلامت مردان قرار داریم و از شعارهای هفته سلامت مردان بحث ناباروری در مردان می‌باشد توضیحاتی در این خصوص بفرمایید؟

از سال 1384 به پیشنهاد انجمن اورولوژی و وزارت بهداشت هفته اول اسفند ماه به عنوان هفته ملی سلامت مردان نامگذاری شد و از آن زمان تاکنون برنامه‌های آموزشی و درمانی مختلفی اجرا گردیده که هدف اولیه آن آشنا کردن مردان و هشدار به آنها در مورد سلامت شان است. چون آقایان اغلب و با توجه به درگیری‌های کاری روزمره نسبت به سلامت خود غفلت دارند و گاهی بیماری خود را دست کم می‌گیرند. بر همین اساس به نظر میرسد که این موضوع نیازمند آگاهی سازی و توجه دادن آنها به سلامت خود است و البته بخش عمده توصیه‌هایی که در هفته سلامت مردان ارائه می‌شود مربوط به سلامت زنان نیز می‌باشد.

وب دا: اهمیت توجه به سلامت مردان و اطلاع رسانی در خصوص آن را تا چه حد لازم و مهم ارزیابی می کنید؟

قطعاً مردان نقش بنیادینی در خانواده دارند و در کنار زنان، ستون اصلی خانواده به شمار می‌روند، از طرفی مرگ و میر آقایان در سنین مختلف نسبت به سن مشابه بانوان بیشتر است و عوارض بیماری‌ها و عواقب آنها در مردان بیشتر دیده می‌شود. به عنوان مثال بیماری‌های قلبی و عروقی که شایع‌ترین علت مرگ میر مردان است، معمولا ناشی از عوامل مهمی همچون؛ دیابت، فشار خون کنترل نشده، مصرف دخانیات و الکل و یا مصرف مواد مخدر است که جمع این فاکتورهای خطر، ریسک مرگ و میر در آقایان را نسبت به خانم‌ها افزایش میدهد.

 همچنین در بحث آسیب‌های شغلی و همینطور حوادث رانندگی آقایان بیشتر در معرض خطر هستند و بنابراین درگیری آقایان با بیماری‌ها نه تنها به بدنه اقتصادی خانواده و جامعه ضربه می‌زند، بلکه از جهت بار روانی ، مادی و معنوی نیز برای فرد آسیب زننده خواهد بود، لذا اگر مراقبت‌ها افزایش یابد حجم زیادی از آسیب‌ها را در آقایان کاهش خواهد داد. البته این آسیب‌ها در آقایان به دو دسته کلی جسمی و روحی- روانی تقسیم می‌شود که بخش روحی -روانی آن بیشتر مورد غفلت است و در واقع صفت مردانه و مرد مآبانه موجب می‌شود که فرد با یک حس قدرت کاذب خود را توجیه کند که نیازی به پزشک ندارد و حتی ممکن است این امر به خودکشی نیز منجر شود.

مجدداً تاکید می شود که شایع‌ترین مرگ‌ها در بین آقایان، ناشی از بیماری‌های قلبی- عروقی است و زمینه‌های مهم آن هم، دیابت، فشار خون کنترل نشده ، اعتیاد ، مصرف الکل ، سیگار و همچنین زندگی کم تحرک و بدون ورزش منظم است که این عوامل خطر در مجموع می‌تواند سبب مرگ‌های زودرس در زیر سن ۵۰ سال شود، سنی که اوج زمان بازدهی مردان خواهد بود.

وب دا: در بحث ناباروری، نقش مردان تا چه حد مهم است ؟

در بحث ناباروری، بهتر است این آگاهی به آقایان داده شود که هر دو جنسیت در باروری نقش دارند و اگر بخواهیم یک تقسیم بندی کلی در بحث باروری افراد داشته باشیم و ببینیم نقش هر جنسیت در باروری تا چه حد است؟ می‌توان گفت که حدود یک سوم موارد ناباروری، ناشی از فاکتورهای مردانه و حدود یک سوم ناشی از فاکتورهای زنانه و در یک سوم موارد هم هر دو به درجاتی نقش دارند. لذا در برخی از علل ناباروری تشخیص و درمان به موقع می‌تواند میزان باروری را افزایش بدهد و یا حتی فرد را به باروری طبیعی برساند. اما متاسفانه گاهی دیده میشود که مردان نسبت به زنان کمتر پیگیری دارند و در حالی که همسر آنها به کلینیک باروری مراجعه و سعی دارد مشکل را حل کند، مرد حتی حاضر به حضور در مطب نیست و با مقدمات زیادی باید آنها را راضی کرد که برای رفع مشکلشان به مطب مراجعه کنند. بنابراین با توجه به مشکلاتی که عدم باروری آقایان و عدم پیگیری آنها می‌تواند به دنبال داشته باشد، تأکید می‌شود که مردان نقش خود را در بحث ناباروری بپذیرند و پیگیری کنند که در خیلی از موارد این مشکلات قابل رفع است و می‌تواند باروری را به افراد بازگرداند.

وب دا: از جمله بیماریهایی که میتواند موجب ناباروری در آقایان شود کدام است؟

با توجه به اینکه بحث ناباروری ارتباط مستقیمی با گروه اورولوژی دارد، بیماری واریکوسل را می توان یکی از علل شناخته شده در بحث ناباروری و اصلاح آن در آقایان دانست، در همین راستا آگاه سازی افراد و سوق دادن آنها به درمان‌های کلاسیک طب مدرن سبب می‌شود که این علل قابل اصلاح و در نهایت موجب باروری افراد شوند. همچنین اگر باروری به شکل نرمال اتفاق نیفتد، راه‌های کمک باروری که ما به عنوان تکنیک‌های آرت می‌شناسیم استفاده و به زوجین کمک می‌کند تا شانس باروری خود را افزایش دهند. این تکنیک‌ها شامل ای یو ای، آی وی اف و... و همچنین تکنیک‌های مختلف جراحی است که بر روی مردان انجام و شانس باروری را در آنها افزایش می‌دهد. روش‌های مذکور هم اکنون در مراکز مختلف درمانی مشهد اعم از؛ مراکز درمانی دولتی و خصوصی در حال انجام است و با کیفیت قابل قبولی به بیماران ارائه می‌شود.

وب دا: چه توصیه ای به آقایان در جهت پیشگیری از ناباروری دارید؟

با توجه به اینکه رخداد ناباروری از قبل بلوغ تا بعد از بلوغ ادامه می‌یابد، بهتر است که پسران در آستانه بلوغ حتماً معاینه و چنانچه مشکلاتی در سیستم تناسلی آنها وجود دارد شناسایی شود. واریکوسل که عمدتاً بیماری بعد از بلوغ است هم باید تحت معاینات دوره ای قرار بگیرد. مهمترین نکته در این ارتباط آن است که فرد نقش خود را در بیماری بپذیرد.

وب دا: به عنوان معاون آموزشی بیمارستان قائم (عج) بفرمایید که در حیطه تحقیقات و آموزش چه دستاوردهایی داشته اید؟

رشته جراحی در شاخه‌های مختلف یک قدمت چندین هزار ساله دارد، اما سرعت و کیفیت پیشرفت در چند دهه اخیر بسیار چشمگیر بوده و اینکه ما با دانش روز همراه بشویم، بسیار نیاز آن احساس می‌شود ، لذا اینجانب در رشته اندومیولوژی و لاپاروسکوپی که در واقع جراحی‌هایی به روش بسته و عمدتاً با دستگاه است، را انتخاب کردم و پس از بازگشت از دوره فلوشیپ سعی کردیم که این جراحی‌ها را عمومیت ببخشیم.

قبل از بنده اساتید بزرگوار دیگری هم در این حوزه کار کرده بودند، اما اینکه دوام و قوام بیشتری یابد و تبدیل به یک کار روتین بشود را تلاش کردیم که محقق کنیم و در این راستا دانشجویان مختلفی را در دوره‌های تخصص و فوق تخصص آموزش دادیم.

وب دا: درمورد دوره خارج کشور نیز توضیحاتی بفرمایید؟

دوره‌ای که در خارج کشور جهت جراحی‌های رباتیک گذرانده‌ام در همین راستا بود و در واقع سعی کردیم آخرین تکنولوژی‌های روز را که مبتنی بر استفاده از ربات است و بسیار در ارتقاء کیفیت جراحی مهم است به کار بگیریم، امیدواریم که در آینده بتوانیم مسیر جراحی‌های رباتیک را در کشورمان هموارتر کنیم و با حداکثر توان، دانش و تکنولوژی خود را در سطح روز دنیا در اختیار بیماران قرار دهیم. درمان‌های جراحی به سرعت در حال بروز شدن در سطح جهان است و ما نیاز داریم که آموزش مداوم و تماس‌های مکرر با مراکز پیشرفته دنیا را داشته باشیم تا فاصله‌ای بین دانش پزشکی ما و جهان اتفاق نیفتد.

وب دا: در خصوص جراحی‌های نادر در این حوزه هم توضیحاتی بفرمایید؟

ناهنجاری‌های مادرزادی و برخی بیماری‌ها که به ندرت اتفاق می‌افتد، میتواند سبب جراحی‌های نادری شود و برخی جراحی‌ها، جراحی‌های بسیار پیچیده‌ای هستند که در رشته اورولوژی اتفاق می‌افتد و بعضاً نیاز است که از سایر گروه‌های جراحی کمک بگیریم ، لذا مدت زمان زیادی برای اصلاح حالت‌های غیر نرمال و به ویژه کنسرهای پیشرفته صرف میشود.

وب دا: درمورد سمت خود در پست معاونت آموزشی بیمارستان قائم (عج) نیز توضیحاتی بفرمایید؟

معاونت آموزشی رکن اصلی آموزش دانشگاهی در بیمارستان‌های بالینی است و افتخار بنده این است که در دور دوم معاونت آموزشی در خدمت اساتید و دانشجویان بیمارستان قائم(عج) باشم، ان شاالله بتوانیم شرایط را به گونه‌ای فراهم کنیم که بهترین بازدهی آموزشی را با حداکثر ایجاد انگیزه در دانشجویان و کیفیت آموزشی در مجموعه داشته باشیم.

وب دا: و سخن پایانی...

در پایان این توصیه را خدمت مردان عزیز جامعه دارم که ضمن پرهیز از دخانیات ، اعتیاد و پی گرفتن یک سبک زندگی صحیح، حداقل یک چکاپ سالانه یا ویزیت سالانه را توسط پزشک داشته باشند؛ این امر حتی در صورتی که فرد احساس می‌کند کاملاً سالم است باید اتفاق بیفتد. همچنین با توجه به اهمیت برخی اقدامات پیشگیرانه در جهت جلوگیری از بروز بیماری‌های مهمی همچون دیابت، فشار خون کنترل نشده و بیماری‌های از این دست لازم است که افراد پیگیری های لازم را مبذول بدارند تا با تشخیص زودرس بیماری مسیر درمانشان هموار شود.